İshal Nedir?

İshal, bir günde üç veya daha fazla kez gevşek, sulu dışkılama ile tanımlanır. Kelime, Yunanca “içinden akmak” anlamına gelen bir terimden türetilmiştir. Akut (14 günden kısa süren) veya kronik (30 günden uzun süren) olabilir. Çoğu zaman kendi kendine düzelir, ancak bazen daha ciddi bir sağlık sorununun belirtisi olabilir ya da tedavi edilmezse dehidrasyona (sıvı kaybına) yol açabilir.

Yaygın Nedenler

Akut İshal

• Enfeksiyonlar: Viral (örneğin norovirüs), bakteriyel (Salmonella, Shigella, E. coli), parazitik (Giardia)

• Gıda zehirlenmesi

• Seyahat ishali: Kirli su veya yiyecek tüketimi ile

• Antibiyotik kullanımı: Bağırsak florasını bozarak C. difficile enfeksiyonuna neden olabilir

Kronik İshal

• Sindirim bozuklukları: İBS, Crohn hastalığı, ülseratif kolit, mikroskopik kolit

• Emilim bozuklukları: Laktoz intoleransı, çölyak hastalığı, pankreas yetmezliği

• Hormonel hastalıklar: Hipertiroidi, diyabet

• Cerrahi sonrası değişiklikler: Safra kesesi alımı sonrası (kolesistektomi)

• İlaçlar ve takviyeler

• Kanser veya radyasyon hasarı

Belirtiler

• Sık, gevşek veya sulu dışkılama

• Karın ağrısı veya kramp

• Şişkinlik ve gaz

• Bulantı veya kusma

• Ateş (bazı durumlarda)

• Acil tuvalet ihtiyacı

• Dehidrasyon belirtileri: Ağız kuruluğu, baş dönmesi, az idrara çıkma, yorgunluk, koyu renkli idrar

Ne Zaman Doktora Başvurmalısınız?

Aşağıdaki durumlarda bir sağlık uzmanına veya gastroenteroloğa başvurmalısınız:

• 2–3 günden uzun süren ishal

• Dışkıda kan veya mukus

• Yüksek ateş

• Dehidrasyon belirtileri

• Devam eden kusma

• Son seyahatten sonra gelişen ishal

• Şiddetli karın ağrısı veya koyu renkli idrar

Tanı ve Değerlendirme

Doktorunuz şu işlemleri yapabilir:

• Fizik muayene ve sağlık geçmişi sorgulaması

• Kan testleri (tam kan sayımı, tiroid fonksiyonları, elektrolitler, çölyak taraması)

• Dışkı testleri (enfeksiyon, inflamasyon, emilim bozukluğu için)

• Gerektiğinde kolonoskopi veya sigmoidoskopi

• Laktoz intoleransı veya bakteri aşırı çoğalması için nefes testleri

Tedavi ve Evde Bakım

Tedavi, ishalin altında yatan nedene bağlıdır. Hafif vakalar evde bakım ile düzelebilirken, daha ciddi vakalar tıbbi tedavi gerektirebilir.

Evde Bakım Önerileri

• Bol sıvı tüketin: Su, oral rehidrasyon solüsyonları (ORS), elektrolit içecekleri

• Hafif yiyecekler tüketin: BRAT diyeti – Muz, Pirinç, Elma püresi, Tost

• Kaçının: Süt ürünleri, yağlı veya baharatlı yiyecekler, kafein, alkol

• Mideyi dinlendirin: Kısa süreli açlık yardımcı olabilir

İlaçlar

• Reçetesiz ilaçlar: Loperamid (Imodium), bizmut subsalisilat (Pepto-Bismol)

• Reçeteli ilaçlar: Enfeksiyon için antibiyotik veya antiviral, inflamatuar hastalıklar için anti-inflamatuar ilaçlar

• Özellikle çocuklar veya kronik hastalığı olanlar için ilaç kullanmadan önce mutlaka doktora danışın.

İshali Önlemek İçin

• Ellerinizi sık sık sabunla yıkayın

• Temiz, filtrelenmiş veya şişelenmiş su için

• Az pişmiş et ve pastörize edilmemiş süt ürünlerinden kaçının

• Meyve ve sebzeleri iyice yıkayın

• Seyahat sırasında yiyecek ve içeceklere dikkat edin

• Evde yiyecekleri güvenli bir şekilde saklayın ve hazırlayın

Eğer ishaliniz uzun sürüyorsa veya şiddetliyse, kendi kendinize teşhis koymayın. Bir sağlık uzmanı ile iletişime geçerek doğru teşhis ve tedavi alın.